Socioterapija i rehabilitacija osoba koje mucaju

Mucanje predstavlja ozbiljnu smetnju svakom pojedincu u međuljudskoj komunikaciji i ograničava ga u normalnom funkcionisanju. Uprkos činjenici da je etiologija mucanja još uvijek nepoznata, većina autora se slaže da na pojavu, razvoj i održavanje ovog govornog poremećaja utiču različiti emocionalni, psihološki i socijalni faktori.

Mucanje je poremecaj fluentnosti, koga karakterisu razni oblici ponasanja koji interferiraju sa normalnim tokom govora. Smatra se da je vecina pojedinaca disfluentna do neke mere i ono sto na povrsini diferencira osobe koje mucaju od osoba koje ne mucaju jeste tezina, ucestalost i ozbiljnost disfluencije.

Mucanje (dysarthria spastica) je "neurotička reakcija u oblasti govorne koordinacije koja se formira na bazi konstitucije” .

Mucanje kao poremećaj ritma i tempa govora najčešće se javlja između druge i treće godine života, kada se govor i govorna motorika deteta intenzivno razvijaju. Dete se sve više interesuje za zbivanja u okolini, želi mnogo više da priča i češće zapitkuje. Uzroci zamuckivanja u ovom periodu najčešće su nesklad između brzine misaonog toka, pojačane motivacije da se govori i nedovoljne razvijenosti fiziološke osnove govora (brzina pokretljivosti govornih organa, nepravilno disanje i sl.), kao i predispozicija, ako je u užoj ili široj porodici bilo slučajeva mucanja ili drugih poremećaja govora.

Kod dece koja su sklona mucanju, odnosno koja imaju predispoziciju za ovaj govorni poremećaj, pod uticajem nepovoljnih činilaca, ovaj razvojni period predstavlja kritičnu fazu za pojavu pravog mucanja. Ako se dete opominje na izgovor u spontanoj komunikaciji, stalno ispravlja, kritikuje, ismeva, detetov poremećaj će se fiksirati i produbiti.

Takvim stavom okoline dete postaje svesno svog poremecaja, pokušava da voljno reguliše pokrete govornih organa (koji se obavljaju automatski bez učešća naše svesti), napreže se i tako dodatno narušava proces govora. Kao posledica toga, umesto uspeha, ono sve više greši, počinje da se „plaši nekih glasova i reči“, što pogoršava situaciju i dovodi do pravog mucanja.





Šta je mucanje?
Mucanje je poremećaj suprasegmentne strukture govora koju čine: tempo, ritam, akcenti, melodija rečenice i iskaz. Mucanje se ispoljava u različitim oblicima, kao što su fiziološko, primarno, sekundarno i traumatsko mucanje.

Primarno mucanje?
Kod ove vrste mucanja dete ponavlja pojedine glasove ili slogove, ali ne i reči. Tada možemo kod deteta uočiti izvesnu napetost, ali dete nema svest o svom govornom poremecaju. Prelazak između primarnog i sekundarnog mucanja jeste pojava tranzijentnog mucanja, koje pokazuje dve osnovne karakteristike: učestalije je i napornije, tenzija mišića je povećana, trajanje grča je produženo i dete postaje svesno svojih govornih poteškoća, sto ga uvodi u tzv.sekundarno ili „pravo“ mucanje.

Sekundarno mucanje?
Kod ovog oblika mucanja javlja se opšta mišićna napetost celog tela,a posebno govornih organa, dete počinje da ima strah od govora, razvija svest o sebi kao o osobi koja muca, javljaju se tikovi i odbrambeni pokreti, mucanje ima povratno dejstvo na psihu deteta i može znatno uticati na razvoj neadekvatnog ponašanja i problema u učenju.

Abruptno ili traumatsko mucanje?
Kod deteta ovaj oblik mucanja se javlja iznenada i naglo. Može se javiti u svakom uzrastu, ali pre svega između prve godine i u pubertetu. Ono je naglo, iznenadno, oštro. Uzrok ovog mucanja je uvek neka za dete traumatična situacija. Karakteristično za ovaj tip mucanja jeste da se simptomi mucanja gube posle 2 do 3 nedelje od momenta nastanka psihološke traume, što upućuje na njegov prolazni karakter.