Razvojna disfazija je razvojni jezicki poremecaj, odnosno poremecaj razvoja ekspresivnog govora (jezicke produkcije) i recepetivnog govora (jezickog razumevanja) sa specificnim patoloskim obrascem ispoljavanja (distorzijom i supstitucijom fonema i reci koje dobijaju oblik parafazicnih produkcija) koji se ne javljaju ni u jednom stadijumu normalnog jezickog razvoja, a koji se zadrzavaju veoma dugo, dok je socijalni razvoj ove dece relativno normalan – bez gubitka sluha, mr, autizma ili drugih poremecaja.


Istice se da je primarni deficit disfazicne dece nesposobnost diskriminacije i pracenja redosleda govornih glasova, a tri glavne komponente fonoloskih deficita su:
1. fonoloska svest – svesnost
- sposobnost glasovne segmentacije i poznavanje odnosa slovo-glas (fonoloska svesnost)
- brzina dekodiranja (brzo prepoznavanje reci)
2. sposobnost verbalnog razumevanja
3. “pakovanje” i pronalazenje fonoloskih informacija u memoriji.

Fonoloska svest predstavlja osnovu funkcionisanja jednog jezika, odnosno sposobnost glasovne segmentacije i poznavanje odnosa slovo-glas (svest o glasovima neke reci). Ispituje se razlicitim zadacima ukljucujuci segmentiranje reci (trazenje od dece da podele neku izgovorenu rec na njene foneme, zatim da ih prebroje ili drugacije rasporede, da rimuju ili spajaju glasove).

Fonolosko znacenje odnosi se na to kako se koriste glasovi za razlikovanje znacenja, na pravila koja proizilaze iz distribucije glasova i na svojstva segmenata i veze segmenata u jeziku.



Fonoloska pravila odredjuju koji glasovi mogu biti spojeni da bi formirali odredjenu rec, kakva moze biti njihova distribucija, polozaj u reci i kakav moze biti sled sekvenci.

Fonologija obuhvata i svesnost veze slovo – glas. Uvezbavanje fonoloske svesti moze dovesti do poboljsanja u vestinama segmentiranja i citanja uopste.
Fonoloska svest u sebi grupise izvestan broj funkcija koje doprinose razumevanju i preciznoj automatizovanoj primeni fonetskog sistema jednog jezika kao sto su:
1. auditorna percepcija
2. auditorna diferencijacija
3. auditorna analiza
4. auditorna sinteza
5. auditorno kombinovanje
6. auditorna memorija
7. pravilna i kontinualna auditorna klasifikacija
8. auditorni oblik ili auditorno raspoznavanje reci
9. formiranje rima
10. aliteracije
11. intonacija ili akcenat.

Neki autori smatraju da je razvojna disfazija poremecaj sposobnosti da se razume, strukturira i izrazi jezicka misao, odnosno slozen sindrom fizioloskih, neuropsiholoskih i lingvistickih deficita, edukativnih i socijalnih poremecaja, sa nemogucnoscu izgovora velikog broja glasova (dyslalia), teskocama u zapamcivanju reci, nepravilnom upotrebom gramatickih oblika (agramatizam) i opstoj nesposobnosti verbalnog izrazavanja.

Stepen tih deficita je razlicit. Moze se kretati od nultog nivoa jezicke razvijenosti (alalia – potpuni nedostatak govora) preko izrazitih leksickih i semanticko-gramatickih teskoca (razvojna disfazija) do naizgled normalnog govora, ali sa teskocama u citanju (disleksija) i pisanju (disgrafija) kao posledicama ranijeg patoloski nerazvijenog govora.

Spontanim razvojem disfazicna deca nisu u stanju da ovladaju slozenijim jezickim strukturama. Odnos pojedinih kategorija reci u njihovom govoru znatno se razlikuje od onih koje su prisutne kod dece sa normalnim govorno-jezickim razvojem.
Ona imaju odlozen pocetak razvoja govora, uprkos adekvatnom razumevanju. Kada neka od ove dece pocnu da govore, njihova produkcija je oskudna i sa puno ulozenog truda. Druga su fluentnija i pokusavaju da koriste iskaze od vise reci, ali su vecim delom nerazumljiva.
Ova deca usvajaju jezik sporije, sa zakasnjenjem i sa manje uspeha nego njihovi vrsnjaci.
Lingvisticki, dete ispoljava znacajnu retardaciju kako u razumevanju tako i u produkciji govora, odnosno postoji nesrazmernost izmedju razumevanja i produkcije govora.
Vecina dece sa razvojnim jezickim poremecajima ispoljavaju strukturalna ostecenja koja su ocigledan dokaz neuroloske disfunkcije uprkos objektivnom neuro-dijagnostickom ispitivanju. Medjutim, novije neuro-imaging tehnike pokazuju da postoje i neuro-anatomske i neuro-psiholoske razlike u mozgu kod neke (ali ne kod sve) dece sa razvojim jezickim poremecajima.

Neki autori su utvrdili da deca sa jezickim poremecajem manje koriste kompleksne recenice, glagolske fraze, prideve, pomocne glagole i zamenice.